ร้อนจบตับแล่บ

”ร้อนจบตับแล่บ“
บทความโดย: อาจารย์แพทย์แผนไทยคมสัน ทินกร ณ อยุธยา

หลายคนเคยได้ยินคำว่า "ร้อนตับแล่บ" แต่ทำไมต้องเป็นตับ ไม่ใช่ปอด ไม่ใช่หัวใจ คงไม่มีใครได้ยินคำว่า "ร้อนจนปอดแล่บ" มาก่อน
ในการแพทย์แผนไทยนั้น ตับคือไฟ ม้ามคือน้ำ ถ้าเทียบกับแผนจีน ตับคือหยิน ม้ามคือหยาง ปิตตะคือไฟเป็นต้น เสมหะคือน้ำเป็นที่สุด หมอไทยว่าไว้เช่นนั้น ตับเป็นที่ผลิตอุทริยัง(สารอาหารให้แก่ร่างกาย) ตับมีไฟที่เป็นน้ำอาศัยอยู่เรียกว่า"ปิตตัง"คือน้ำดีนั่นเอง

น้ำดีที่มีพลังในการย่อยอาหารเปรียบดั่งไฟเผาผลาญอาหาร ตับจึงมีความร้อนเป็นปกติ ยิ่งถ้าอากาศร้อน ตับก็ยิ่งร้อนจนเปรียบว่า "ร้อนตับแล่บ" เพราะตับเมื่อมีความร้อนมากๆจะหย่อนตัวลงจากที่ตั้งเดิม
มูลเหตุที่ทำให้ตับแล่บ
- ผู้ที่มีจักราศีปฎิสนธิ-ธาตุไฟ
- อุตุคืออากาศที่ร้อนมาก
- รับสารพิษจากสิ่งแวดล้อมรอบตัว
- จากการทานอาหารปนเปื้อน เช่นผงชูรส ผงปรุงรส เครื่องปรุงรสสารพัดเป็นอาจิณ
- จากการเที่ยวเตร่ชอบดื่มสุรา
- จากการขาดการพักผ่อนที่เพียงพอ
- จากความวิตกกังวลเป็นอาจิณ

เหตุที่เกิดต่อรูปธาตุ
- จากมูลเหตุทำให้เกิดกำเดาอุ่นกายและกำเดาย่อยมาก เป็นความร้อนภายในส่งผลให้เกิดไฟเสื่อมชรา ที่ยกนังหรือระบบการทำงานของตับ และเมื่อไฟมาก ลมที่เกิดตามไฟจะมากตาม ระบบน้ำในร่างกายจะหย่อนลง การสันดาปอาหารหย่อนลง ร่างกายจึงได้รับอาหารไม่สมบูรณ์

ผลอันมาแต่เหตุ
- เกิดอาการร้อนใน กระหายน้ำบ่อย
- ดื่มน้ำไม่รู้จักอิ่ม
- อ่อนเพลียจากความร้อนภายในที่มาก
- ชอบงีบหลับบ่อยครั้ง
- ไฟย่อยหรือระบบย่อยจะทำงานไม่ปกติ
- ช่องท้องจะบวมน้ำ-บวมลม
- จะมีอาการท้องอืดเฟ้อ
- จะเรอเปรี้ยว (กรดไหลย้อน)
- จะตัวเหลือง-มือเหลือง-เล็บเหลือง-ตาเหลือง
- จะคันตามผิวเนืองๆ

การรักษา
- ขับของเสียออกจากน้ำเหลือง ยาธรณีสัณฑฆาต
- ขับของเสียจากโลหิต ยาพิษพินาศ
- ล้อมอาการท้องอืดท้องเฟ้อเรอเปรี้ยว
- ล้อมไฟไว้มิให้กำเริบ
- รักษาที่ตับ ยากล่อมนางนอน ยาล้อมตับดับพิษตับ
- พอกยาเย็นที่ตับเพื่อลดความร้อนเพื่อขับของเสีย

อาหารชอบ
- ของขมทุกชนิด ของเปรี้ยวไม่จัด
- น้ำกระสายยาตรีผลา
- อาหารรสกลมกล่อมไม่จัด

อาหารแสลง
- ของดอง/ของหมัก
- ของหวาน มัน เค็ม
- ของย่อยยาก

น้ำกระสายล้อมตับ-บำรุงตับ
- นมผักกระเฉด/นมผักตบชวา/ลูกใต้ใบ/ลูกกระดอม/เถาบอระเพ็ด
- ต้มดื่มวันละ 2-3 แก้ว